گوستاو ایفل؛ معمار برجسته سازه های فلزی و مردی که تاریخ معماری را دگرگون کرد - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس، الکساندر گوستاو ایفل، مهندس برجسته‌ای که نامش با سازه‌های شگفت‌انگیز فلزی در تاریخ معماری گره خورده است، یکی از چهره‌های تاثیرگذار دوران خود بود. او نه‌تنها خالق برج ایفل، نماد بی‌بدیل شهر پاریس، بلکه طراح سازه داخلی مجسمه آزادی بود که به‌عنوان هدیه دوستی بین ملت‌های فرانسه و آمریکا اهدا شد. امروز، در سالروز درگذشت این نابغه بزرگ، مروری بر زندگی، دستاوردها و میراث جاودان او خواهیم داشت.

در تاریخ مهندسی و معماری، کمتر کسی به اندازه گوستاو ایفل توانسته است با خلاقیت و نبوغ خود، تأثیری ماندگار بر منظر شهرها و دستاوردهای انسانی بگذارد. او نه تنها یک مهندس، بلکه یک رویاپرداز و نوآور بود که مرزهای دانش مهندسی را گسترش داد و سازه‌های فراموش‌نشدنی‌ای چون برج ایفل و اسکلت مجسمه آزادی را خلق کرد. زندگی او داستانی از پشتکار، خلاقیت و اعتماد به نفس است که هنوز می‌تواند الهام‌بخش نسل‌های امروز و آینده باشد.

امروز سالروز درگذشت الکساندر گوستاو ایفل مهندس و معمار بزرگ فرانسوی است. این مهندس، استاد ساخت سازه های بزرگ فلزی است و شهرتش را به خاطر ساخت برج ایفل و بعلاوه ساخت بدنه داخلی و فلزی مجسمه آزادی در آمریکا به دست آورد. به این بهانه گوشه ای از زندگی او را با هم مرور می کنیم. با وبلاگ هم نفس هوراه باشید.

الکساندر گوستاو ایفل در 15 دسامبر سال 1832 در شهر دیژون به دنیا آمد. خانواده گوستاو ایفل در قرن 18 میلادی از آلمان به فرانسه مهاجرت کردند و نام خانوادگی ایفل را از روی کوهی که در سرزمین اصلیشان در غرب آلمان قرار داشت برداشتند. با اینکه خانواده گوستاو همواره از نام ایفل استفاده می کردند، اما زمان تولد گوستاو نام خانوادگی وی را همان نام اصلی آلمانی خود بونیخ هاوزن گذاشتند که در سال 1880 به صورت رسمی به ایفل تغییر پیدا کرد. برج ایفل و مجسمه آزادی دو نمونه از برجسته ترین سازه های فلزی در تمام دوران هستند.

گوستاو ایفل با وجود اینکه بیشتر زمان خود را نزد مادر بزرگش سپری می کرد، اما رابطه بسیار گرم و نزدیکی با مادر خود داشت. مادر گوستاو فرد بسیار باهوشی بود و با راه انداختن تجارت زغال عایدی بسیار خوبی داشت، آن قدر پیروز بود که سال 1943 با فروش شرکتی که تاسیس نموده بود خود را بازنشست کرد، تا به خانواده خود نزدیک باشد. گوستاو ایفل به تحصیل علاقه ای نداشت و معمولا سرکلاس درس کمترین نمرات را می گرفت. وی در آن دوران اعتقاد داشت که مدرسه وقت تلف کردن است. اما دو سال آخر دبیرستان یکی از معلم هایش تاثیر عمیقی بر وی گذاشت و گوستاو ایفل به شدت به ادبیات و تاریخ علاقه مند شد و با جدیت به مطالعه پرداخت و توانست از دبیرستان فارغ التحصیل گردد. در این میان عموی گوستاو که مخترع تجهیزات فرایندهای شیمیایی بود، تاثیر زیادی روی او گذاشت و به مهندسی علاقه مند شد. گوستاو ایفل سال 1855 توانست در رشته مهندسی شیمی فارغ التحصیل گردد با وجود اینکه معروفیت و آینده وی در جهت دیگری رقم خورد.

پس از فارغ التحصیلی گوستاو قصد داشت در کارگاه عمویش به کار مشغول گردد، اما با مخالفت شدید خانواده روبه رو شد. گوستاو کارش را به عنوان دستیار نزد برادر ناتنی خود آغاز کرد در حالی که دستمزدی دریافت نمی کرد و بعد از چندین ماه کار بدون حقوق نزد یک مهندس راه آهن رفت و در آنجا به عنوان منشی مشغول به کار شد و این اولین کار با دستمزد وی بود.

اما شرکت نو بعد از مدتی ورشکست شد ولی آن مهندس راه آهن که صاحب شرکت نیز بود، گوستاو را برای کار در یک شرکت بزرگ معرفی کرد و گوستاو ایفل در آنجا مشغول به کار شد و توانست با شگفتی تمام یک پل فلزی را برای راه آهن آلمان طراحی کند و بسازد که موجب جهش بزرگی در کار شد. بعد از گذشت چند وقت به وی پیشنهاد کار در چند کارخانه بزرگ داده شد و گوستاو پیشنهاد کار به عنوان رئیس مرکز طراحی و تحقیقات را پذیرفت.

گوستاو حرفه خود را با کار کردن روی پروژه پل بزرگ راه آهن بوردو در جنوب غربی فرانسه آغاز کرد. در سال 1856 گوستاو ایفل اولین ماموریت بزرگ مهندسی خود را دریافت کرد. ایفل در سن 26 سالگی پل فلزی راه آهن روی رودخانه گارون در بوردو را به تنهایی به دست گرفت. کنترل تمام پروژه به دست ایفل داده شده بود. استفاده از هوای فشرده برای ساختن پایه های پل، کاربردی نوین از این فناوری در فرانسه بود. تمایل او برای نظارت نزدیک از تمامی مراحل کار نیز از قبل در این پروژه معین بود. زمانی که کار پل در سال 1860 به اتمام رسید، کارگران آن قدر به خاطر مشارکت شخص ایفل در کار خوشحال و سپاسگزار بودند که به او مدالی اعطا کردند.

بعدها او در حومه شهر پاریس در اواخر سال 1866 شرکت خود را تاسیس کرد. بیشتر عایدی ایفل از ساخت پل های کوچکی که معمولاً به آسیا و اروپای شرقی صادر می شد، به دست می آمد. هم زمان با ساخت پل های بسیار، در میان سال های 1867 تا 1869، گوستاو، چهار پل بزرگ روی دره رود در جنوب فرانسه ساخت. یکی از آن ها به طور معین پلی روی رودخانه سیکول بود.

در دهه 1870 ایفل به شکل فزاینده ای پروژه های جاه طلبانه و بلندپروازانه ای را قبول کرد که بیشتر آن ها در خارج از فرانسه بودند. یکی از نمونه های نادر از کارهای او در زندگی حرفه ای اش، ایستگاه مرکزی قطار در بوداپست به نمایندگی راه آهن ملی اتریش است. این ایستگاه جنبه تاریخی و یادمان دارد.

برای مناقصه پروژه پونته دونا ماریای یک، پلی روی رودخانه دورو در اوپورتو، ایفل به خاطر اینکه در طراحی او از مواد استفاده بهینه تری می شد، در نهایت توانست قیمت کمتری پیشنهاد دهد و بر چندین کمپانی بزرگ چیره گردد. ایفل دوباره تمام مراحل کار را در ساخت پل دونو، شخصاً نظارت کرد، پلی که در آن موقع بزرگترین پل غیرمعلق در جهان بود. طراحی آن بعدها در بسیاری از سازه های ساخت ایفل تکرار شد. مهم ترین آن ها پل راه آهن گارابیت، روی رودخانه ترویر، در جنوب کلرمونت-فراند است که در سال 1884 به اتمام رسید.

پس از کار کردن روی چندین پروژه مختلف دیگر، گوستاو از خود به عنوان یک سازنده، متخصص سازه های فلزی نام برد. به زودی از او به عنوان جادوگر فلز نام برده شد!

مجسمه آزادی

گوستاو ایفل در سال 1885 میلادی، پروژه نوی را آغاز کرد. بانویی نسبتاً بزرگ با نام مجسمه آزادی که قرار بود به عنوان هدیه از طرف مردم فرانسه به آمریکا، به عنوان نمادی از دوستی بین المللی داده گردد. ایفل یکی از بزرگترین ایده پردازها در پس پروژه بانوی آزادی، به همراه اوت بارتولدی و ریچارد ام هانت بود. ایفل اسکلت آهنی داخل مجسمه آزادی را طراحی کرد. او بعلاوه نظارت جای گذاری مجسمه را نیز بر عهده گرفت. او محاسبه کرد چقدر فشار روی هر اتصال قرار خواهد گرفت و اینکه چگونه وزن مجسمه را پخش کند و برای سرهم کردن قطعات مختلف بانوی بزرگ دستورالعملی تهیه کرد تا ایمنی و عمر مجسمه را به حداکثر برساند. ایفل تمام این کارها را بسیار مالی انجام داد به گونه ای که کسی تا به امروز روش بهتری ارائه نداده است. گوستاو ایفل فهم منحصربه فرد و بی سابقه ای از ریاضی و علوم داشت و از تمام توانایی هایش استفاده کامل را برد.

برج ایفل

در طول عمر خود و در طی ساخت مجسمه آزادی، او جهان را برای سازه ها و آسمان خراش های مدرن آماده کرد. احتمالاً یکی از بزگترین ساختمان های ساخت ایفل که ما می شناسیم، همانی است که نام خود او را بر خود دارد؛ برج ایفل. برج ایفل برای نمایشگاه جهانی پاریس در سال 1889 برای بزرگداشت یکصدمین سالگرد انقلاب فرانسه برگزار ساخته شده بود.

از بین 700 طرح پیشنهادی که در مسابقه طراحی به ثبت رسیده بود، طرح گوستاو ایفل به اتفاق آرا انتخاب شد. ساختن برج بزرگ در اول ژوئیه سال 1887 آغاز شد. طراحی بسیار دقیق و ساختمان برج به هیچ اصلاحی نیاز نداشت. گوستاو ایفل توانایی قابل توجه خود را در ریاضیات و علوم در برج ایفل به نمایش گذاشت. او فاصله بین دو میلیون و پانصد هزار میخ پرچ به کار رفته در برج را تا یک واحد میلیمتری برای فشارهای باد در تمام ارتفاعات مقدار گیری کرد تا برج بتواند در برابر همه آن ها ایستادگی کند. بعلاوه محاسبات منحنی شاه تیر اصلی را انجام داد تا کشش و فشار باد به نیروهای درهم فشردگی تبدیل گردد تا باد، زیربنای برج را تحت تأثیر قرار ندهد. این روش ها الهام بخش معماران و مهندسان اَبَرآسمان خراش های معاصر همچون برج های مرکز تجارت جهانی بودند. همراه با پیروزیت های بسیار ایفل، او چند ناکامی بزرگ نیز داشت. شرکت کانال پاناما که ایفل را برای ساختن ده قفل مامور نموده بود، در سال 1889 دچار ورشکستگی مالی شد. نقشه های به خصوص او برای یک خط آهن زیرزمینی کم هزینه برای پاریس که در سال 1890 ارائه شدند، همچون نقشه تقریباً ماجراجویانه او در همان سال، برای احداث یک تونل زیر دریایی از میان کانال انگلیس، نادیده گرفته شدند.

او در خلال سال های طولانی حرفه خود، هزاران سازه دیگر را در سراسر جهان به اتمام رساند.

در سال های آخر عمر، ایفل خود را وقف مطالعات نظری در زمینه مقاومت باد، علم هواشناسی و آیرودینامیک کرد و به کرات برج ایفل را محل آزمایش های خود قرار داد. در سال 1912 او یک لابراتوار تجربی در اوتِی تاسیس کرد؛ جایی که او تا سال 1920 درآن به ادامه کار مشغول شد. گوستاو ایفل در نهایت در 27 دسامبر سال 1923 در سن 91 سالگی در عمارت مسکونی خود در رو رابوله پاریس درگذشت. گوستاو ایفل یکی از با نفوذترین معماران زمان خودش بود. کارهای او انقلابی در زمینه روشی که ساختمان ها ساخته می شدند، ایجاد کرد و راه را به سمت قراردادهای مدرن رهنمون شد. طراحی های ایفل تأثیر بسزایی بر جنبه های اجتماعی، مالی و سیاسی جهان داشت. سازه های او به عنوان کارهای هنری همراه باجنبه های کاربردی دیده می شوند. کارهای او روی مجسمه آزادی، برج ایفل و کانال پاناما، موجب شد تا نام او برای همواره در یاد مانده گردد. گوستاو ایفل نه تنها یک معمار عالی بود، بلکه یک طراح و یک محقق بزرگ نیز بود. تحقیقات بسیاری از مباحثی که امروزه در زمینه آیرودینامیک یاد داده می شوند، از طریق خود ایفل صورت گرفته اند. هرچند که گوستاو چند ناکامی بزرگ در اواخر حرفه خویش داشت، با فراهم آوردن چنین کارهای بزرگ هنری برای ما آن ها را جبران نموده است. برای تمام این ها، ما باید همواره به نام گوستاو ایفل احترام و ارزش بگذاریم.

سخن پایانی:

گوستاو ایفل فراتر از یک مهندس یا معمار بود؛ او تجسم نوآوری، پشتکار و آینده‌نگری بود که توانست با سازه‌های خارق‌العاده خود تاریخ معماری و مهندسی را متحول کند. از پل‌های استوار در گوشه‌وکنار جهان تا برج ایفل و مجسمه آزادی که همچنان نمادهای افتخارآمیز بشریت هستند، ایفل میراثی از زیبایی و کارآمدی بر جای گذاشت. هرچند در طول مسیر خود با چالش‌ها و ناکامی‌هایی روبه‌رو شد، اما نام او به دلیل دستاوردهای بزرگش برای همیشه در یادها باقی مانده است. امروز، یاد و کارهای او همچنان الهام‌بخش نسل‌های جدید از معماران و مهندسانی است که آرزو دارند ردپای او را دنبال کنند.