خاک دامنگیر ، چرا مسافران در مازندران ساکن می شوند؟ - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس، افزایش سکونت غیربومیان در مازندران که روزی خود به عنوان مسافر و جهانگرد به این استان سرسبز سفر می کردند، علاوه بر ضرورت دوراندیشی برای سنجش پیامدهای مثبت و منفی آن و داشتن طرح و برنامه های لازم، نیازمند پاسخگویی به این پرسش است که چرا خاک این استان اینگونه در سال های اخیر برای عده ای دامنگیر شده است؟

به گزارش وبلاگ هم نفس آنلاین به نقل از ایرنا، جهانگردی شمال کشور و به خصوص استان مازندران این سال ها در کنار تمام معضلات؛ از کمبود زیرساخت ها گرفته تا نبود برنامه ریزی مناسب برای ظرفیت هایی چون جهانگردی دریایی، با معضلی جدی تری روبرو است که ظاهرا چاره ای برای آن وجود ندارد. این معضل همان فرایند رو به رشد و افزایش سکونت دائمی غیربومیان در مازندران با خرید ملک و مسکن است، سکونتی که بعضا میلیاردها تومان برای غیربومیانی که روزی مسافر استان بودند آب می خورد تا شهفرایندی دائمی مازندران را به دست بیاورند.

امروزه ما در مازندران شاهد ویلاها و خانه های چند میلیاردی یا چند صد میلیون تومانی هستیم که شاید سالانه حدود 10 روز هم میزبان صاحبان خود نباشند اما روزبه روز در حال افزایش هستند. حتی در بعضی شهرهای مازندران به خصوص در بخش های ساحلی ساخت وسازها صرفا برای برطرف احتیاج غیربومیان انجام می گردد و نوع ساخت، امکانات و قیمت گذاری نیز برپایه مشتریان غیربومی تنظیم و مهیا می گردد.

البته این مساله به شهرهای مازندران ختم نمی گردد و اکنون بسیاری از روستاهای استان نیز محل سکونت غیربومیانی شده است که روزگاری به عنوان مسافر و جهانگرد در آن قدم می زدند. حتی بافت جمعیتی بخشی از روستاهای استان نیز تغییر یافته است و تعدادی از آنها هم با مدیریت غیربومی اداره می شوند. از این دست روستاها در مناطق مرکزی و غربی استان فراوان هستند.

بر اساس آمارهای رسمی بیش از یکصد هزار دستگاه ویلا و خانه اجاره ای در استان مازندران وجود دارد. اگر به آمار غیر رسمی رجوع کنیم این تعداد چند برابر خواهد شد. البته اکتفا به آمار ویلاها خطای محاسباتی است زیرا در سال های اخیر بسیاری از غیربومیان از سکونت در ویلاها به سمت آپارتمان نشینی در مازندران مهاجرت کردند. آمارهای رسمی نشان می دهد حدود یکصد هزار آپارتمان نشین غیربومی در مازندران سکونت دارند که خانه دوم و تفریحی آنان محسوب می گردد.

اما پرسشی که همیشه بی جواب مانده این است که چرا جهانگردان و مسافران که به مازندران سفر می نمایند سعی در خرید منزل مسکونی، ویلا، آپارتمان یا هر چیز دیگری دارند تا جزو باشندگان استان محسوب شوند؟ آیا واقعا خرید یک واحد مسکونی که این روزها در شمال کشور چند میلیارد یا حداقل چند صد میلیون تومان است برای یک مسافر غیربومی که شاید 10روز تا حدبیشتر یک ماه در سال به مازندران سفر می نماید توجیه پذیر است؟ و مهم تر از همه اینکه سکونت دائمی غیربومیانی که روزی مسافر و جهانگرد مازندران بودند با خرید واحدهای مسکونی جنبه اقتصادی دارد یا جنبه راحتی و آرامش؟

سال هاست که مدیران مختلف بدون پاسخ به این سئوالات و ارائه راه چارههای عملی مردم را نسبت به جلوگیری از فروش زمین و خانه به غیربومیان نصیحت می نمایند و راه چاره این مشکل را فرهنگی می دانند در حالی که تنها با راه چاره فرهنگی این موضوع حل نشده است بلکه در چند سال اخیر به شدت سکونت غیربومیان به وسیله خرید ملک و مسکن در حال افزایش است.

معضل یا فرصت

پیش از هر چیزی باید ابتدا معین گردد که آیا حضور غیربومیان در استان مازندران یک فرصت است یا تهدید؟

معاون جهانگردی اداره کل میراث فرهنگی، جهانگردی و صنایع دستی مازندران سکونت غیربومیان را یک تهدید قطعی توصیف کرد و گفت: فرصت دانستن سکونت غیربومیان و جهانگردان در مازندران نه تنها به نوعی انحراف است، بلکه آسیب جدی به آینده اقتصادی و فرهنگی استان وارد خواهد نمود.

• ویلا؛ خوره جان گندمزارها و شالیزارها | دهیاران پیمانکار شدند!

مهران حسنی آسیب به اقتصاد جهانگردی مازندران را یک بخش از تهدید سکونت دائمی غیر بومیان توصیف کرد و اضافه نمود : تغییرات و آسیب فرهنگی از دیگر پیامدهایی است که از مدت ها پیش شروع و اکنون به شدت در حال گسترش است.

وی گفت: سکونت غیربومیان در مازندران بسیار سریع تر از مدیریت و برنامه ریزی استان پیش می رود. افزایش قیمت مسکن، تغییر جمعیتی و بافت روستاها و شهرهای تازه تاسیس و همچنین تغییرات فرهنگی گسترده از مدت ها پیش شروع شده است.

معاون جهانگردی مازندران اضافه نمود: حتی اکنون بازار مسکن در بعضی مناطق و حتی ییلاقات استان را غیربومیان ساکن معین می نمایند و ممکن است در سال های آینده حتی مردم مازندران به دلیل نرخ های نجومی مسکن نتوانند برای جوانان خود مسکن تهیه نمایند.

وی ادامه داد: از دیگر پیامدهای سکونت دائمی در مازندران را می توان در توجیه ناپذیر بودن سرمایه گذاری در بخش اقامتگاهی دانست که سرمایه گذاران این بخش را نیز برای جذب سود بیشتر به سمت ساخت وساز مسکن سوق می دهد. علاوه بر این سرمایه گذاری دولت را نیز در تهیه و تدارک زیرساخت های جهانگردی غیرکاربردی و توجیه ناپذیر می نماید.

حسنی تاکید نمود: این پیامدها نشان می دهد که نه تنها نباید سکونت غیربومیان در مازندران را به فال نیک گرفت، بلکه باید به چشم تهدید بالقوه ای که اکنون بالفعل شده است، دید.

وی شرح داد: از دست رفتن ظرفیت های بکر کشاورزی و باغداری و احتمال تغییرات آب و هوایی به وسیله فروش زمین های بالادست و ییلاقی و انجام ساخت و ساز در آنها از دیگر پیامدهای سکونت دائمی در مازندران است. ضعف اقتصادی بومیان ساکن مناطق خوش آب و هوای کوهستانی و دامنه های استان مانند روستاهای جنگلی و ساحلی سبب می گردد تا آنها در مقابل پول غیربومیان وسوسه شوند و زمین هایشان را بفروشند. بسیاری از مردم مناطق روستایی با نگاه به مسافران و جهانگردان با زندگی تجملی در صدد دستیابی به نوع زندگی آنان هستند که به دلیل عدم برخوداری از منابع اقتصادی، فروش زمین را تنها راه چاره خود می دانند.

• جولان پول های سرگردان در زمین های غرب مازندران

حسنی گفت: از طرف دیگر، عدم مدیریت بر فروش زمین و مسکن همانند آنچه در کشورهای توسعه یافته چندین دهه اجرا می گردد، راه را برای بورس بازی و دلال بازی بازار مسکن مازندران فراهم می نماید و در آشفته بازار قیمت ها تنها کسانی خریدار هستند که از بیشتری میزان منابع اقتصادی و پولی برخوردار باشند که یعنی همان غیربومیان.

راحتی یا سرمایه گذاری؟

همان طور که در بالا مطرح شد، پیش از ارائه راه چارهی برای مقابله با تهدید سکونت دائمی غیربومیان در مازندران ابتدا باید دانست که این نوع سکونت ها ناشی از احتیاج آنها برای راحتی و آسایش است یا اینکه جنبه اقتصادی و سرمایه گذاری دارد.

استاد اقتصاد دانشگاه در این باره گفت: حضور و سکونت غیربومیان در مازندران چندوجهی است و نباید فقط در یک متغییر و عامل خاص و محدود به آن نگاه کرد زیرا برای درک درست این پدیده باید نگاهی چندوجهی داشت.

سید حسین حسینی اضافه نمود: البته اعداد و ارقام نشان می دهد برای غیربومیانی که ساکن می شوند و اینجا زندگی می نمایند و نه بساز و بفروش های غیربومی)، اقامت در مازندران بیشتر جنبه راحتی و آرامش دارد تا سرمایه گذاری، زیرا قیمت واحدهای مسکونی و هزینه ای که غیربومیان برای سکونت در مازندران پرداخت می نمایند نیز در بهترین شرایط اقتصادی توجیه پذیر نیست.

وی گفت: برای مثال بعضی میلیاردها تومان برای خرید یک واحد مسکونی یا ویلا در شمال و مازندران هزینه می نمایند در حالی که ارزش اضافه نموده این میزان سرمایه در بازار غیرمسکن و حتی بورس چندین برابر است. پس باید صادقانه گفت که شرایط جهانگردپذیری در مازندران بر اساس الگوی رفاهی جهانگردان تعریف نشده است. در نظر بگیرید حتی اگر یک مسافر برای یک ماه در سال در گرانترین هتل مازندران سکونت کند شاید به اندازه سود بانکی یک ماهه پولی که برای خرید خانه در مازندران هزینه می نماید نیز نباشد.

این استاد اقتصاد اضافه نمود: زیرساخت های اقامتی و جهانگردی مازندران بر اساس احتیاج جهانگردان تهیه نشده است. در دنیایی که جهانگردی بر تنوع امکانات، کیفیت خدمات و انعطاف پذیری بر اساس احتیاج جهانگرد در حال توسعه است، زیرساخت های جهانگردی در مازندران و کشور از الگویی کهنه، ثابت و همچنین غیرکاربردی برای احتیاج مخاطب پیروی می نماید و تقریبا جهانگردگریز است تا جهانگردپذیر.

حسینی که خود نیز یک فعال اقتصادی است، گفت: اغلب اسکان غیربومیان در شمال کشور در شهرهای ساحلی است که نشان دهنده این است که سرمایه گذاری و توجیه اقتصادی در اولویت قرار ندارد، از طرفی هم اغلب این افراد در شهرهای ساحلی اقدام به خرید خانه دوم می نمایند. البته توجیه اقتصادی در کنار هدف راحتی برای مسافران بی تاثیر نبوده زیرا بازار مسکن و ملک در مازندران از الگوی غیرمنطقی و افراطی روبه رشد پیروی می نماید که تقریبا برای دارندگان سرمایه وسوسه انگیز است.

چرا مازندران؟

حتی با فرض اینکه توجیه اقتصادی یکی از مهم ترین عوامل اصلی سکونت غیر بومیان در مازندران باشد، اما چرا چنین پدیده ای مثلا در استان گلستان، گیلان یا حتی مناطق آزاد مانند کیش اتفاق نمی افتد؟

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در پاسخ به این پرسش گفت: مازندران را نباید با هیچکدام از استان های دیگر حتی پایتخت کشور مقایسه کرد زیرا در ایران، مازندران به نوعی استانی لوکس با مطلوبیت امکانات رفاهی برای زندگی و تفریح محسوب می گردد.

حسینی اضافه نمود: مازندران رفاه، آرامش، توجیه اقتصادی، امنیت و خدمات مطلوب را در یک بسته کامل دارد، چنین ظرفیتی در هیچ استانی حتی تهران نیز دیده نمی گردد.

مدیریت به جای نصیحت گرایی

این استاد دانشگاه به راه برون رفت از بحران سکونت غیربومیان اشاره نمود و گفت: نخستین قدم باید ساماندهی و مدیریت بازار مسکن باشد. اقتصادیات سنگین و تصاعدی برای املاک با قیمت بالا، عوارض سنگین برای سکونت غیربومیان، و همچنین توجیه ناپذیر کردن سکونت از مهم ترین راه چاره هایی است که در کشورهای دیگر نیز نتیجه بخش بود.

حسینی اضافه نمود: همچینن ارتقای سطح کیفیت و خدمات جهانگردی و به طوری که حتی مسافر رغبت نکند به سمت خرید ویلا و مسکن برود از دیگر راه چاره است.

استاد اقتصاد دانشگاه مازندران هشدار داد: این بحران که در آینده نه چندان دور گریبان مردم و مدیران استان را خواهد گرفت باید به شکل عملی حل گردد و روش های فرهنگی و نصیحتی دیگر کارایی خود را از دست داده اند. برای جلوگیری از سکونت روبه رشد غیربومیان در مازندران احتیاج به کشف و آزمون و خطای راه چارههای جادویی نیست، زیرا الگوبرداری از کشورهای پیروز مانند ترکیه کاملا در دسترس و کاربردی است.

بی مدیریتی بازار مسکن

یک کارشناس اقتصادی و فعال بازار مسکن هم در خصوص توجیه اقتصادی خرید مسکن توسط غیربومیان، گفت: بازار مسکن و املاک در مازندران با توجه به ظرفیت های طبیعی و زیبایی های توریستی استان کاملا نابسامان است.

جواد جاقتصادی اضافه نمود: قیمت گذاری های عجیب و غریب ناشی از همین نابسامانی است که متاسفانه تقریبا در حال خارج کردن بومیان از چرخه مسکن است و در نهایت بازار مسکن را آرام آرام غیربومیان کنترل می نمایند.

وی گفت: خرید مسکن در مازندران به دلیل همین نابسامانی و هرج و مرج برای دارندگان صاحب سرمایه توجیه اقتصادی دارد و سود فزاینده ای به همراه دارد. وقتی قیمت ملک و مسکن در مازندران روزانه فرایند افزایشی دارد، حتما برای کسی با داشتن منابع اقتصادی توجیه اقتصادی دارد که در این بخش سرمایه گذاری کند و از طرف دیگر خانه دومی هم داشته باشد.

به گفته او، در شرایط کنونی که بازارهای غیرمسکن از بی ثباتی رنج می برند، مسکن آن هم در استان مازندران کاملا برای شخص توجیه پذیر و به عبارتی یک تیر و چند نشان است.

این فعال بازار مسکن به افزایش قیمت در این بازار اشاره نمود و گفت: تا زمانی که مشتریان خوبی مانند غیربومیانِ دست به نقد وجود دارند، افزایش لحظه ای قیمت نباید دور از انتظار باشد.

این کارشناس اقتصادی بار دیگر با تاکید بر ضعف جهانگردی مازندران گفت: نبود هتل های مناسب، خدمات مدرن و متنوع و همچنین آرامش ذهنی در بخش اقامتگاهی و تفریحی یکی از مهم ترین مسائلی است که می توان مقصر سکونت غیربومیان دانست.

مقصر کیست؟

بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که سه عامل اصلی ریشه شیوع سکونت غیربومیان در مازندران است. به اعتقاد آنها ضعف زیرساخت های جهانگردی، مسائل اقتصادی مردم مناطق خوش آب و هوای مازندران و همچنین بی مدیریتی بازار مسکن عمده عواملی است که خرید حداقل یک خانه یا زمین در مازندران را برای غیربومیان توجیه پذیر می نماید.

البته در زمینه جهانگردی باید این نقد را پذیرفت زیرا در حال حاضر سهم مازندران از اقامتگاه های جهانگردی حدود 60 هتل تنها با هفت هزار تخت است که از این تعداد نیز بیشترین آن هتل های تک یا 2 ستاره هستند. این آمار برای استانی که سالانه میزبان بیش از 30 میلیون نفر جهانگرد است، جز تعجب هر کارشناس نتیجه ای دیگر ندارد.

بر اساس آمار سال 97، جزیره کیش با مساحت 91 کیلومتر مربع و جمعیتی حدود 40 هزار نفر، بیش از 50 هتل فعال با 12 هزار و 486 تخت و 4 هزار و 519 اتاق و بیش از 30 هتل در حال ساخت دارد. این درحالی است که استان مازندران با مساحتی 264 برابری نسبت به جزیره کیش (23 هزار کیلومتر مربع) و با میزبانی سالانه حدود 20 میلیون مسافر فقط حدود 60 هتل با ظرفیت حدود هفت هزار نفر دارد که بیشتر آن هم هتل های کوچک هستند.

• انتها ناکامی های مازندران | جزئیاتی درباره منطقه آزاد 1600 هکتاری