آتش در کمین بازار های تاریخی ایران - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس، هنوز چند هفته ای از انتشار خبر آتش سوزی در بازار بزرگ و تاریخی تبریز نگذشته است که به دفعات شاهد شنیده شدن هشدار هایی برای بازار های تاریخی شهرهایی چون اصفهان و تهران هستیم؛ اما به راستی آتش بازار تبریز از کجا شروع شد و این آتش تا چه اندازه سایر بازار های تاریخی کشورمان را تهدید می کند.

ما در این گزارش سعی می کنیم با تکیه بر مستندات موجود ضمن مرور دلایل آتش سوزی بازار تبریز و درصد تخریب آن، میزان احتمال وقوع چنین اتفاقی در بازار های سایر شهر های کشورمان را بررسی کنیم؛ بنابراین در گام اول آتش سوزی بازار بزرگ تبریز را مرور می کنیم.

بازار تبریز که بزرگ ترین و مهم ترین بازار سرپوشیده جهان به تعداد میرود، در سال های اخیر 2 بار با آتش دست به گریبان بود البته ما سعی می کنیم آتش سوزی اخیر این بازار را مرور کنیم. در روز 18 اردیبهشت ماه سال جاری، خبری مبنی بر آتش گرفتن سرای ایکی قاپیلارِ بازار تبریز منتشر شد. این آتش تا ساعت 2 صبح روز 19 اردیبهشت ماه ادامه داشت و باعث کشته شدن 2 نفر و مجروح شدن 29 نفر از هموطنانمان شد. اما این اول ماجرا بود.

پس از اطفای آتش مردم و اهالی رسانه در پی علت آتش سوزی به سراغ مسئولان رفتند. ما هم همین کار را کردیم و در ساعات اولیه پس از اطفای آتش متوجه شدیم که نزدیک به 125 باب از مغازه های بازار سوخته است. این به معنای متضرر شدن تعدادی از هموطنانمان بود، اما همه چیز این نبود؛ زیرا بازار تبریز از نظر تاریخی اهمیت زیادی دارد و به ثبت ملی و جهانی هم رسیده است یعنی آتش نه تنها تهدیدی بر جان و مال مردم است؛ بلکه بخشی از تاریخ کشورمان را هم تهدید می کند و ضربه مهلکی بر پیکره و وجهه تاریخی بزرگ ترین و مهم ترین بازار سرپوشیده جهان می زند. این یعنی دیگر فقط مسئولان کشور مسئول حفاظت از این بازار نیستند، بلکه همه ما برای حفظ هویت تاریخی مان موظف به نگهداری هرچه بهتر آن هستیم.

در اینجا بهتر است کمی به عقب برگردیم و با اتکا به مستندات به واکاوی دلایل آتش گرفتن بخشی از بازار بزرگ تبریز بپردازیم. بهروز مهدوی، فرماندار تبریز اخیراً در قالب یک مصاحبه گفته است اتصال برق علت آتش سوزی سرای دو دری (ایکی قاپیلی) بازار تبریز است.

در این میان برخی از مسئولان همچون معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گویند: بازار تاریخی تبریز بر اثر آتش سوزی بالغ بر 20 میلیارد تومان خسارت دیده است، این برآورد مربوط به بنای بازار است.

با نگاهی به صحبت های معاون میراث فرهنگی کشور متوجه می شویم که بازاریان و کاسبان به همان میزان که در سرعت و کیفیت بازسازی و احیای سرای ایکی قاپیلی تأثیرگزار هستند، می توانستند با همکاری نهاد های مرتبط از وقوع آتش سوزی در این بازار جلوگیری کنند. البته ما در این گزارش قصد نداریم نوک پیکان را به سمت این هموطنان یا نهاد خاصی ببریم و صرفاً بر این شعار تأکید داریم که پیشگیری بهتر از درمان است.

به نظر می رسد مرورمان بر حادثه بازار بزرگ تبریز به جایی رسیده که بتوانیم به بازار های تاریخی شهر های دیگر کشورمان و شرایط فعلی آن ها بپردازیم.

با گرم شدن هوا و نزدیک شدن به فصل تابستان استفاده از کولر های گازی در همه شهر های کشور به خصوص در شهر های مرکزی و جنوبی سرزمینمان افزایش پیدا کرده است و کاسبان و بازاریان هم از این امر مستثنی نیستند. به همین دلیل در روز های اخیر خبری مبنی بر اعلام خطر آتش نشانی با توجه به تراکم کولر های گازی در بازار تهران منتشر شد. مهندس محمود قدیری، معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی در قالب این خطر نسبت به پیامد های افزایش استفاده از کولر های گازی در بازار تهران در فصل تابستان هشدار داد.

وی تأکید کرد: در بازار تهران شاهد تراکم بالای تأسیسات گرمایشی و سرمایشی هستیم و این تراکم با توجه به ضعیف و بعضاً فرسوده بودن ظرفیت انتقال برق در این محدوده می تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد. کما اینکه حوادث بسیاری هم در محدوده بازار تهران رخ داده که ناشی از اتصال سیم برق و سیم کشی فرسوده در این منطقه بوده است.

از صحبت های معاون پیشگیری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی چنین نتیجه می گیریم که اگر به پیشگیری فکر نکنیم، شاهد وقوع حادثه مشابه آتش سوزی بازار تبریز در بازار تهران خواهیم بود و این به منزله ایجاد شرایط نامناسب برای جان و مال مردم و به خطر انداختن بخش دیگری از وجهه و هویت تاریخی کشورمان است. البته بازار تهران فقط با آتش تهدید نمی شود. ریزش بخشی از سقف بازار هم با توجه به سخنان برخی از کارشناسان و صاحب نظران محتمل است. در روز های اخیر افشین حبیب زاده، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران در مورد شرایط خطرناک سقف بازار آهنگران تهران هشدار داد.

بیایید کمی از تهران و مرکز دور شویم و به سراغ بازار به یاد ماندنی اصفهان برویم. در روز های اخیر فریبا خطابخش، مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان گفت: شرایط بازار میدان نقش جهان از نظر آتش سوزی بحرانی است و باید به موضوع سیم های برق این بازار به طور جدی رسیدگی شود چراکه آتش سوزی مثل آنچه در تبریز روی داد، در این بازار با وجود چنین سیم کشی های دور از فکر نیست.

در پایان باید تأکید کرد که می توان با همکاری مردم و نهاد های مختلف تأثیرگذار در حفظ امنیت بنا ها و بازار های تاریخی کشور از وقوع حوادث مشابه بازار بزرگ تبریز پیشگیری کرد، زیرا اطفای حریق و افسوس های پس از آن به منزله نوشداروی پس از مرگ سهراب است.