حسینی هاشمی: بانک های خصوصی منفعت خود را در نظر می گیرند ، وجود ابربدهکاران بانکی همواره بد نیست - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس، مدیر عامل اسبق بانک صادرات گفت: سیستم بانک های ما خصوصی است و بانک های خصوصی مجوز دارند به اقشار و افرادی که فعالیت های مالی عظیم دارند تسهیلات بدهند، یعنی بانک های خصوصی تمایل دارند تا تسهیلات خود را برای سرمایه گذاری هایی با ریسک کمتر و سود بیشتر اختصاص دهند.

گروه اقتصادی وبلاگ هم نفس، سال هاست که رسانه ها، کارشناسان اقتصادی و حتی خود مسئولین از عملکرد نظام بانکی کشور گلایه مندند و موضوع کلید زدن اصلاحات نظام بانکی را بیان می نمایند. اصلاحاتی که به واسطه آن فساد بانکی و بدهکاری های عظیم و عدم توجه به فراوری از بانک ها رخت بربندد، اما این مسائل درنظام بانکی جهان چگونه محقق شده و اصولا چرا کارکرد بانک های ما درست نیست را با سید بهاءالدین حسینی هاشمی؛ مدیر عامل اسبق بانک صادرات مطرح کردیم تا با دیدگاه های این کارشناس بانکی درباره نحوه عملکرد بانکها، نقش دولت و بانک مرکزی در نظام بانکی کشور آشنا شویم. در ادامه خلاصه این مصاحبه آمده است.

نقدها زیادی به روش های بانکداری در ایران می گردد، یکی از مهمترین آن ها فسادی است که متاسفانه در نظام بانکی هر از چندگاهی خبر ساز می گردد، از نظر شما چرا بانک های ما درگیر فساد هستند؟

عمده ترین علتی که موجب شده نظام بانکی کشور ما دچار چالش هایی باشد، این است که اصولا سیستم بانکی ما رقابتی نیست و هر کجا که رقابتی وجود نداشته باشد، باید منتظر وقوع فساد و ایجاد کارتل های فساد باشیم. کلا این موضوع در تمام شئون وعرصه های اقتصادی مصداق دارد، یعنی هر بخشی که تهی از رقابت پذیری گردد، عرضه نماینده مشخص تکلیف می نماید و شرط گذاری به عهده عرضه نماینده می افتد در حالی که اگر بازار رقابتی باشد و به اصطلاح افراد زیادی وارد این بازار شوند، دولت هم دست از سیاست گذاری های دستوری و نرخ گذاری های خاص خود بردارد و فقط دربخش نظارت حضور پررنگی داشته باشد فساد برچیده می گردد.

بحث تامین منابع اقتصادی فراوری از سوی بانک ها موضوع مهمی است، اما عمدتا این منابع بیشتر به سمت فعالیت های غیر از فراوری واقعی می رود، چرا نظام بانکی ما در تامین نقدینگی فعالیت های مولد صحیح عمل نمی نماید؟

یک موضوع می تواند انحصاری شدن بعضی بازار ها باشد، بانک ها علاقمند هستند تا به مشتریان خاص مورد نظر خود وام و تسهیلات بدهند، ضمن اینکه اقتصاد و نظام بانکی ما تحت تحریم است. تحریم نوعی طاعون برای سیستم بانکی است، چرا که دسترسی نظام بانکی کشور را به امکانات و منابع اقتصادی بین المللی محدود می نماید، بنابراین پول و اعتبار به مقدار همه متقاضیان نیست، در حالی که اگر به اقیانوس اقتصادی جهان وصل شویم آن موقع، نظام بانکی کشور می تواند همه تقاضا های اقتصادی را تامین اعتبارکند، به این علت که یکی از مهمترین وظایف بانک، تامین اعتبار است نه وام دهی و نه جمع آوری سپرده برای فعالیت های غیر مولد. ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم سیستم بانک های ما خصوصی است و بانک های خصوصی مجوز دارند به اقشار و افرادی که فعالیت های اقتصادی عظیم دارند تسهیلات بدهند، یعنی بانک های خصوصی مایل هستند تا تسهیلات خود را برای سرمایه گذاری هایی با ریسک کمتر و سود بیشتر اختصاص دهند و بخش مهمی از تسهیلات را هم به واحد های اقتصادی تحت نظر خود اختصاص می دهند؛ بنابراین بانک های خصوصی به صورت کاملا انتخابی و دلخواه، تامین اقتصادی می نمایند و وام ها و اعتبارات را برای بخش های مستقیم و غیر مستقیم برای فعالیت واحد های مد نظر خود و آن هایی که بیشتر مورد اطمینان هستند اختصاص می دهند. بانک های دولتی هم در فرار سپرده از بانک دولتی به بانک خصوصی سهم دارند، یعنی بانک های دولتی نمی توانند نرخ تسهیلات بالایی به سپرده گذاران خود مثل بانک های خصوصی بدهند، یا اینکه نرخ های بانک مرکزی را مثل بانک های خصوصی رعایت ننمایند و بشنمایند، بنابراین بانک های خصوصی با روش هایی که دارند این کار را راحت تر انجام می دهند، به این علت است که شاهد فرار منابع از بانک های دولتی به بانک های خصوصی هستیم. در واقع می توان گفت نظام بانکی اصلی ما که بانک های دولتی هستند و باید به بخش خصوصی یاری نمایند، با سیاست های دولت در مقابل بانک های خصوصی ضعیف شدند و بانک های خصوصی که منابع را برای فعالیت های خود می خواهند عملا کشور را در توزیع اعتبار دچار بحران نموده اند.

یک موضوع در نظام بانکی ما حل نشده است؛ وجود ابر بدهکاران بانکی، اصولا سیستم بانک های جهان در مواجهه با چنین مواردی چه می نمایند و چرا نظام بانکی ما ابر بدهکار فراوری می نماید؟

اصولا بدهکاری های عظیم به بانک بد نیست، چرا که در جهان بدهکاری های عظیم وجود دارند که به معنایی که ما فکر می کنیم بد نیستند، بد آن است که در آن بدهکاری، فساد یا تقلبی نهفته باشد در غیر این صورت هیچ اشکالی بر بدهکاری های عظیمی که تسویه می گردد وجود ندارد. بر فرض مثال شرکتی مثل ایران خودرو یا شرکت های پتروشیمی، چون مشتریان عظیم و ابر قدرت هستند، مشتریان و واحد های عظیمی هستند که مقدار تسهیلاتی که از بانک می گیرند و بدهی که به بانک ها دارند قطعا با شرکتی که پنجاه کارمند دارد و از بانک تسهیلات می گیرد فرق دارد. تسهیلاتی که به بنگاه های اقتصادی کوچک داده می گردد کفاف بنگاه های اقتصادی عظیم را نمی دهد، لذا شرط مهم برای بد نبودن ابر بدهکاران بانکی، رعایت اصول و استاندارد های بانکی و نظارت کافی بر این فرایند است تا به فساد اقتصادی و بانکی تبدیل نگردد، در غیر این صورت داشتن مشتریان عظیم با بدهی های عظیم برای نظام بانکی اشکالی ایجاد نمی نماید، اشکال زمانی به وجود می آید که هدف از اخذ تسهیلات بانکی، سوء استفاده و عدم مصرف وام اخذ شده در محل خود باشد.

به نظر شما آیا بانک مرکزی نظارت و کنترل موثری بر رفتار وعملکرد بانک های کشور دارد؟

نمی توان گفت نظارت بانک مرکزی بر بانک های کشور در حد موثر و ضروری است، اما با ارفاق می توان گفت قابل قبول است. به هر حال دولت نظام بانکی را به علت محدودیت های خود در مدیریت اقتصاد کشور وادار به فعالیت هایی مثل اعطای وام با سود کم به فراوری، استمهال کردن وام ها و اعتبارات، جلوگیری از توقف واحد های فراوریی و... می نماید که دست بانک مرکزی برای اعمال سیاست گذاری های خود را می بندند، ضمن اینکه یک سری از مشتریان سوء استفاده گر هم در پی استفاده از این امتیاز ها هستند لذا بانک مرکزی به سادگی نمی تواند کنترل و نظارت خوبی بر عملکرد بانک ها داشته باشد، بنابراین انحرافاتی که در نظام بانکی دیده می گردد را می توان به شرایط اقتصادی و سطح نظارت بانک مرکزی توامان ارتباط داد.