هتل های کپسولی در ایران؛ از ایده تا چالش های اجرایی - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس، در سال‌های اخیر، توسعه زیرساخت‌های گردشگری به‌ویژه در زمینه اقامتگاه‌های اقتصادی، یکی از موضوعات مورد توجه مدیران و سرمایه‌گذاران این صنعت بوده است. در این میان، ورود هتل‌های کپسولی به ایران، به‌عنوان راه‌حلی جدید برای ارائه اقامت‌های کوتاه‌مدت و مقرون‌به‌صرفه، سر و صدای زیادی به پا کرد. اما از زمان رونمایی اولین نمونه‌ها تا کنون، این پروژه با چالش‌ها و سوالات زیادی روبرو شده است. در این مقاله، روند ورود این هتل‌ها به کشور، مشکلات و حواشی پیش آمده، و آینده احتمالی این طرح را بررسی خواهیم کرد.

ماجرای هتل های کپسولی در ایران به کجا رسید؟

چهار ماه پیش نخستین نمونه هتل های کپسولی با همکاری کانون جهان گردی و اتومبیل رانی ایران رونمایی شد، ولی تا به امروز خبری مبنی بر بهره برداری از آن ها منتشر نشده است.

نخستین نمونه از هتل های کپسولی وارد شده به ایران، چهار ماه قبل رونمایی شد. در ابتدای امر، مقرر شدد بود تا 200 دستگاه از این هتل های کپسولی وارد شود و در شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و شیراز استقرار یابند؛ اما اکنون، بنابر گفته مدیر کانون جهان گردی و اتومبیل رانی، تعداد محدودی از این هتل ها وارد شده است و برای استفاده در فرودگاه به کار گرفته خواهند شد.

مراسم رونمایی از هتل های کپسولی در ساختمان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار گشت که حاشیه های فراوانی داشت؛ چراکه واردات این هتل ها با بحران صنعت گردشگری ناشی از ویروس کرونا همراه شده بود. از این رو، وارد کردن چنین محصولی، با انتقاد فعالان صنعت گردشگری روبرو شد که انتظار کمک های اقتصادی از دولت داشتند. از سوی دیگر، پرسش هایی نیز در باب نیازسنجی منطقی و مطالعه در خصوص ظرفیت بازار مطرح شد؛ زیرا بر حسب آمار برآورد شده، سهم اقامتگاه های دولتی و خصوصی از گردشگری ایران، پذیرایی از تنها هفت درصد مسافران بوده است. 93 درصد باقی مسافران از خانه های اقوام، آپارتمان ها و ویلاهای اجاره ای یا شخصی و چادرهای مسافرتی برای سکونت استفاده کرده اند. به این ترتیب، چگونگی توجیه پذیری اقتصادی برای واردات چنین هتل هایی، جای بحث دارد.

در پاسخ به این انتقادها و پرسش های مطرح شده، حسین اربابی، مدیرعامل کانون جهان گردی و اتومبیل رانی ایران با تکذیب واردات گسترده این هتل ها و بی اساس خواندن نقدها، عنوان کرد:

یکی از موضوعاتی که درباره هتل کپسولی ها انجام خواهیم داد، مهندسی معکوس است که به طور حتم، بعد از مهندسی معکوس و ساخت انواع هتل های کپسولی در کشور، شاهد افزایش میزان استفاده از آن ها خواهیم بود.

این در حالی است که برخی از شرکت های دانش بنیان به این اظهارات نیز واکنش نشان داده اند و با گله از مورد حمایت قرار نگرفتن طرح های مشابه آنان، به واردات نسخه های مشابه دیگر اشاره کردند.

پیش تر، مدیرعامل کانون جهان گردی و اتومبیل رانی اعلام کرده بود که این هتل ها برای استقرار در 80 نقطه ایران از جمله ترمینال ها، بیمارستان ها، اکوکمپ ها و ... وارد شده است، از اظهارات خود عقب نشینی کرد و هتل های وارد شده را تنها پنج عدد دانست. هادی سجادی راد، مدیر کردشگری و صنایع دستی کانون جهان گردی و اتومبیل رانی، که نخستین خبر در خصوص استقرار 200 یونیت در فاز اول بهره برداری از هتل های کپسولی، از قول او نقل شده بود، گفت:

لزوما استقرار 200 دستگاه هتل کپسولی، به معنای این نیست که قرار است این 200 عدد از خارج تامین شود. فقط پنج یونیت هتل کپسولی به کشور وارد شده است که برای بومی سازی در دست بررسی و مطالعه از طریق شرکت های دانش بنیان است که البته، طی مذاکره با شرکت فرودگاه ها قرار است این یونیت ها برای ارزیابی نظر مسافران و کاربران در فرودگاه مستقر شوند.

سجادی راد با اشاره به اینکه تنها یک یونیت هتل در ساختمان وزارتخانه و در فضای غیر علنی رو نمایی شده است، شرح داد:

نیاز داریم تجربه کاربران را ارزیابی کنیم. تا چند مسافر در آن مستقر نشوند و از آن استفاده نکنند، متوجه ایرادهای آن نمی شویم تا در زمان ساخت یونیت های داخلی، آن ها را برطرف کنیم. فعلا مکان منتخب ما فرودگاه است، جایی که سریع تر می توان ارزیابی های لازم را انجام داد. بنابراین در حال مذاکره با شرکت فرودگاه ها هستیم. ما این هتل ها را در فضای آزمایشی قرار می دهیم تا بازخورد کاربران را ثبت کنیم و نتیجه را در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار می دهیم تا در زمان ساخت لحاظ کنند. مثلا ممکن است نور مانیتوری که داخل هتل کپسولی وارداتی نصب شده، برای مسافران ایرانی زیاد باشد.

مدیر گردشگری و صنایع دستی کانون جهان گردی و اتومبیل رانی با اشاره به اینکه مبلغ تقریبی هرکدام از این هتل ها بین 400 تا 3 هزار دلار است، از واردات این محصول از طریق بخش خصوصی خبر داد و گفت که کانون وارد کننده این هتل ها نبوده است. وی در این رابطه اضافه نمود:

این شرکت خصوصی که تمایل به سرمایه گذاری بر این هتل را داشت، پنج یونیت دو نفره با ظرفیت 10 نفر به کشور وارد کرده است.

سجادی راد همچنین با اشاره به صرفه اقتصادی تولید این هتل ها، تاکید کرد:

هزینه تولید این محصول در ایران هنوز به طور کامل مشخص نیست؛ چون فعلا در مرحله بررسی و مهندسی معکوس هستیم.

مدیر گردشگری و صنایع دستی کانون جهان گردی و اتومبیل رانی با اشاره به استقبال شرکت های دانش بنیان پس از رونمایی هتل ها، از همکاری معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور برای بومی سازی کامل هتل های کپسولی خبر داد و اضافه نمود:

شرکت های فروشنده نقشه های تولید هتل های کپسولی را در اختیار مشتری قرار نمی دهند؛ بنابراین نمونه های وارد شده فرصتی شد برای شرکت های داخلی تا بررسی لازم را برای ساخت و بومی سازی این مدل انجام دهند. تعدادی هم مجموعه صنعتی نیمه دولتی برای تجهیز و تامین قطعات این هتل ها تمایل نشان داده اند. امیدواریم به مرحله ای برسیم که برای هیچ یک از قسمت های این هتل به تامین محصول از خارج کشور نیاز نداشته باشیم.

گفتنی است که ایده طراحی و معماری هتل های کپسولی برخاسته از کشور ژاپن است و حدود 41 سال پیش، اولین نمونه از این کپسول ها در شهر اوساکای ژاپن مورد استفاده قرار گرفت. بعدها چین شروع به ساخت نسخه های ارزان قیمت برای اقامت مسافران کرد.

امکاناتی که در این هتل ها ارائه می شود محدود و فرق دارد، اینترنت، تلویزیون، نور و سیستم تنظیم دمای داخل کابین از جمله خدماتی است که داده می شود. این اتاقک ها دستشویی و حمام اختصاصی ندارند و معمولا بار مسافر در قفسه هایی خارج از کپسول نگهداری می شود. این کابین ها که بدنه ای ضدحریق دارند و معمولا در فرودگاه ها دیده می شوند، ویژه مسافرانی است که قصد اقامت بلندمدت ندارند و می خواهند ارزان سفر کنند.

سخن پایانی:

هتل‌های کپسولی، اگرچه ایده‌ای نوآورانه و جذاب برای توسعه گردشگری اقتصادی محسوب می‌شوند، اما اجرای موفقیت‌آمیز آن‌ها نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، نیازسنجی واقعی بازار، و پشتیبانی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی است. تا زمانی که زیرساخت‌ها و پذیرش عمومی برای این نوع اقامتگاه‌ها فراهم نشود، این پروژه نمی‌تواند به اهداف پیش‌بینی‌شده دست یابد. با توجه به تجربه سایر کشورها، بومی‌سازی این فناوری می‌تواند گامی موثر در کاهش هزینه‌ها و ارتقای کیفیت خدمات اقامتی باشد. آینده این پروژه به توانایی مسئولان و سرمایه‌گذاران در رفع چالش‌ها و استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود بستگی دارد.