استفاده از فناورى بیوراکتور در پزشکى فضایى - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس، سیستم ایمنى نقش محافظت و مبارزه با سلول ها و میکروب هاى تخریب کننده را در بدن ایفا مى کند. با این حال شرایط عملکردى این سیستم در فضا بسیار فرق دارد. در اواخر دهه 60 و 70 میلادى، محققان با بررسى خون فضانوردانى که حضور طولانى مدت و حتى کوتاه در فضا داشته و در ماموریت هاى آپولو، سایوز و اسکاى لب

استفاده از فناورى بیوراکتور در پزشکى فضایى

سیستم ایمنى نقش محافظت و مبارزه با سلول ها و میکروب هاى تخریب کننده را در بدن ایفا مى کند. با این حال شرایط عملکردى این سیستم در فضا بسیار فرق دارد. در اواخر دهه 60 و 70 میلادى، محققان با بررسى خون فضانوردانى که حضور طولانى مدت و حتى کوتاه در فضا داشته و در ماموریت هاى آپولو، سایوز و اسکاى لب فعالیتکرده بودند، متوجه افزایش تعداد نوعى از سلول هاى سفید و کاهش تعداد سلول هاى لنفاوى خون شدند.

سلول هاى لنفاوى نوعى سلول سفید است که در گره هاى لنف بدن، طحال، غده تیموس، دیواره هاى روده و مغز استخوان وجود دارد. سلول هاى لنفاوى از نوع تى و پادتن ها، باعث بالا بردن ایمنى بدن شده و به انواع سلول هاى یاری رسان، محافظ و از بین فراینده تفکیکمى شوند. آزمایش روى خون فضانوردان کاهش تعداد سلول هاى موثرلنفاوى و افزایش سلول هاى سفید خون را نشان داد. این تغییر باعث نقص در توزیع و پخش مایعات بدن از جمله خون و سبب تنش و حتى تغییر شکل در سلول هاى لنفاوى شد.

فرض کنید که قصد مسافرت از تهران به یکى از شهرهاى جنوبى کشور را داشته باشید. در طول این راستا پاها، دست ها و چشم ها در گیر هستند و به طور حتم خستگى در آن بخش ها احساس مى گردد. حال اگر این سفر با هواپیما و در راستای نه چندان دور مانند فرانسه باشد، در این سفر با یک سرى امواج تابشى روبرو خواهیم شد. در سفر به فضا اولین عامل بسیار محسوس، کمبود جاذبه است. در شکل زیر انواع امواج تابشى که به بدن یک فضانورد اصابت مى کند نشان داده شده است.

این سفر را تا جایى ادامه مى دهیم که به سیاره سرخ، مریخ برسیم. جاذبه کم، اصابت امواج تابشى، شش ماه مسافرت بدون توقف و پیمودن میلیون ها کیلومتر، از هیجان های این سفر مى کاهد. ماهیچه هاى خشک، چروک و تضعیف شده، استخوان هاى ناتوان و رو به زوال، اختلال در سیستم ا یمنى، تغییر شکل در ساختار ژن بدن متاسفانه از جمله یادگارهاى سفرهاى فضایى و طولانى مدت است. هنگام پیاده شدن از فضاپیما، رویارویى با ضعف ماهیچه ها که منجر به خزیدگى مى گردد بسیار دردناک است، فعالیت هاى روزانه در فضا بسیار متفاوت با زمین است. به طور مثال براى نظافت دندان ها از غلطکى کوچک از جنس کتان استفاده مى گردد.

بعد از استعمال، ویروس هاى موجود در بزاق روى آن جمع مى گردد. بزاق انسان حاوى ویروس هایى است که تعداد آنان در فضا بسیار بیشتر از زمین است. شکل زیر باکترى نامفید روى مرى که سبب اختلال شده است را نشان مى دهد.

بدن انسان به طور دائم مورد حمله انواع باکترى ها و ویروس ها قرار مى گیرد. محل حضور بسیارى از آن ها روده است و از طریق هوا و یا استفاده از مواد خوراکى منتشر مى گردد. باکترى و ویروس هاى مضر از طریق سیستم دفاعى بدن مهار مى شوند و قبل از این که تعدادشان از کنترل خارج گردد، از طریق ی سیستم دفاعى بدن از بین می فرایند.

سیستم دفاعى بدن شامل سلول هایى است که دائما با بیمارى و مرض مقابله کرده و در تمام بدن حرکت مینمایند. انواع مختلفى از این سلول هاى دفاعى وجود دارد. دو نوع معروف و مهم آن سلول بى، سلولى که آنتى بادى را به منظور مهار میکروب مى سازد و تمامى مهاجمان آسیب رسان را از بین مىب رد. سلول هاى تى شکل، که در واقع سربازان بدن هستند و به طور فیزیکى عوامل بیماری زا را از بین مى برند. شکل زیر، سلول تى شکل را نشان مى دهد که با وارد نمودن ضربه به ویروس آنفلوآنزا باعث از بین بردن آن شده است.

به طور مثال استرس و تنش باعث آزادشدن هورمونى مى گردد که در عملکرد سلول تى بسیار موثر است و منجر به کاهش فعالیت سیستم ایمنى مى گردد. بنابراین فضا که خود محیطى خشن و تنش زا است و علاوه بر آن، اعمال تنش هاى فیزیکى چون مرحله آغاز پرتاب و بلندشدن از زمین، عبور از جو و قرارگیرى در مدار و سپس بى وزنى و بعلاوه تنش هاى روحى- روانى سبب تحریک هورمون هاى ضد سیستم ایمنى مى شوند.

براى حل این گونه مسائل و مسائل و بعلاوه بررسى چگونگى رشد سلول ها در محیطى خارج از بدن انسان تحقیقات گستردها ى انجام و باعث ساخت وسیله اى به نام بیوراکتور شد. مطالعه شرایط سلول ها در بدن انسان و یا حتى کشت سلول ها، امکان مطالعه ساختار سلول ها را در حالت دو بعدى مقدور مى سازد و شاید نتایج دقیق و مکفى ارائه ندهد. ناسا با ساخت و فراوری این فناورى نوعى شبیه سازى از جاذبه کم را فراهم آورد که در این محیط، مطالعه پیرامون سلول ها و به ویژه تحقیق در سلول هاى ایمنى خون را راحت تر و دقیقتر نمود.

* ارسال مقاله از طریق عضو محترم سایت با نام کاربری : sm1372

/ج