همکاری دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه یوتا برای حفظ دریاچه ارومیه - وبلاگ هم نفس

به گزارش وبلاگ هم نفس به نقل از دانشگاه تربیت مدرس، کاهش تراز آب دریاچه ارومیه و افزایش شوری آب در دو دهه گذشته، کاهش قابل توجه جمعیت آرتمیا، فلامینگو و سایر گونه های پرندگان را به دنبال داشته و منجر به ایجاد مشکل در اکولوژی منطقه و تهدید برای پستانداران جزایر شده است. صنعت اکوتوریسم منطقه نیز با مخاطره روبرو شده و زیان های مالی سنگینی به بار آورده است.

بر اساس این گزارش، غبار ایجاد شده از بستر نمکی بجای مانده از خشک شدن دریاچه می تواند تهدیدی جدی برای سلامت 5 میلیون جمعیت ساکن در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ایجاد کند. دریاچه ارومیه مشابهت هایی از لحاظ ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و مسائل مدیریت منابع آب با دریاچه عظیم نمک در ایالت یوتای آمریکا دارد و از این رو به خواهرخوانده آن مشهور است.

این تیم تحقیقاتی با تحلیل 40 سال داده های دریاچه ارومیه، 8 معیار را برای سلامت و خدمات اکوسیستمی گسترده دریاچه ارومیه تعریف کردند. نتایج این پژوهش در شماره اخیر نشریه Journal of Hydrology: Regional Studies به چاپ رسیده است. یکی از یافته های مهم این پژوهش این است که کوشش برای رسیدن یک تراز آب ثابت (به عنوان تراز اکولوژیک) به آن الزاماً کارنمودهای اصلی دریاچه ارومیه را احیا نخواهد کرد. در عوض این محققان بر لزوم به کارگیری یک رویکرد جامع (با لحاظ طیف گسترده ای از خدمات اکوسیستمی شامل سلامت، کیفیت آب، اقتصاد، اکولوژی و تفریح و گردشگری) برای حفاظت و احیای دریاچه ارومیه تأکید می نمایند.

دکتر سیما محقق اصلی این پژوهش گفت: در حال حاضر در یک نقطه عطف هستیم، هر اقدام کوچکی مهم است و می بایست هم اکنون برای احیای دریاچه اقدام کنیم و اقدامات مثبت را تداوم بدهیم. هرگونه کوتاهی و بی توجهی می تواند ما را به شرایط نامطلوب قبل از تثبیت برگرداند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس اضافه کرد: ما باید متغیر بودن تراز آب دریاچه را (در اثر فعالیت های انسانی در حوضه و شرایط اقلیمی) به عنوان یک واقعیت بپذیریم و متناسب با این شرایط در انجام اقدامات مورد احتیاج برای احیای دریاچه جایی متمرکز شویم که بتواند بهبود قابل توجهی در خدمات اکوسیستمی دریاچه ایجاد کند. احیای دریاچه ارومیه کار ساده ای نیست و استفاده از تجربیات بین المللی در این زمینه بسیار لازم است.

وی ادامه داد: اقدامات خوبی در این راستا بعد از شکل گیری ستاد احیای دریاچه ارومیه در مورد ایجاد هماهنگی بین دستگاه های اجرایی، ارتقای آگاهی و ایجاد توجه عمومی به موضوع، اجرای طرح های صرفه جویی آب و ارتقای عملکرد محصولات کشاورزی در حوضه آبریز ارومیه اجرا شده است که ضرورت دارد ادامه یابد.

وی توضیح داد: احیای دریاچه ارومیه باید یک تعهد ملی از سوی دولت ها تلقی گردد و حمایت های عموم مردم هم آن را پشتیبانی کند تا بهبود قابل ملاحظه ای در شرایط دریاچه ایجاد گردد. بحران زیست محیطی که دریاچه ارومیه با آن روبرو است منحصر به ایران نیست. در دریاچه نمک آمریکا نیز در سال های اخیر تراز آب دریاچه در محدوده پایین ترین حدود خود بوده و مسائل مشابهی در شکل گیری اتصال بین جزایر و سواحل، تهدید ناشی از گردو غبار، تغییر در شوری آب و خسارتهای اکولوژیکی نگرانی های کارشناسان را به دنبال داشته است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در خاتمه تاکید نمود: این همکاری علمی مشترک بین محققان ایرانی و آمریکایی ارزشمند است؛ چرا که ما مسائل مشترک زیادی در مورد این موضوع داریم که به وسیله تبادل تجربیات و سوابق تحقیقات اجرا شده در دو کشور بهتر قادر به حل آنها خواهیم بود.

نتایج پژوهش دکتر سیما و همکاران می تواند در بازنگری اهداف برنامه احیای دریاچه ارومیه مورد استفاده قرار گیرد.

تیم دانشگاه یوتا نیز به سرپرستی دکتر دیوید رزنبرگ، استاد مهندسی تحلیل سیستم های منابع آب و محیط زیست که در موضوعات مدیریت جامع منابع آب در حوضه های آبریز غرب آمریکا و رودخانه های تأمین نماینده جریان ورودی به دریاچه عظیم نمک آمریکا مطالعه نموده است و با مشارکت دکتر وین وورتسباخ، سارا نول و کارین کتنرینگ از دانشکده منابع طبیعی این دانشگاه در بخش های اکولوژی و لیمنولوژی این تحقیق همکاری داشتند.

دکتر رزنبرگ معتقد است که نمی توانیم بگوییم افزایش تراز آب دریاچه به یک تراز معین شرایط کلی آن را بهبود می دهد. لذا باید ببینم که ارتباط بین خدمات اکوسیستمی دریاچه باهم به چه صورت است و چه طور تغییر در تراز آب دریاچه به مرور زمان این خدمات را تحت تأثیر قرار می دهد.